Odc. 1 Nadgodziny

Wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych dopuszczalne jest w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej oraz wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy. Niestety, ale w Poczcie Polskiej S.A. bardzo często jest to również wynikiem nadmiaru obowiązków zawodowych, zastępstw za nieobecnych pracowników itp.

Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy pracą w godzinach nadliczbowych to taka, która jest wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, jak również wykonywana ponad przedłużony, dobowy wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Czym są szczególne potrzeby pracodawcy dzięki której możliwe jest świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych? Spotykamy się z przeróżną interpretacją „szczególnych potrzeb”. Niestety, ale samo to pojęcie jest tak szerokie i dowolne, że pracodawcy wykorzystują je w każdej sytuacji, nie zawsze mając oczywiście do tego podstaw. Często do powstania godzin nadliczbowych przyczynia się zła organizacja pracy, która nie ma nic wspólnego ze szczególnymi potrzebami pracodawcy.

Duże znaczenie przy rozliczaniu pracy w godzinach nadliczbowych ma system czasu pracy w jakim pracuje dany pracownik.

W podstawowym systemie czasu pracy każda jedna godzina przepracowana ponad wymiar czasu pracy będzie godziną nadliczbową. Wówczas przy ich rozliczaniu, w zależności od okresu rozliczeniowego (w PP S.A. obowiązuje 3-miesięczny) w pierwszej kolejności pracownik winien odebrać czas wolny za przepracowane nadgodziny. Można to zrobić na dwa sposoby. Sam pracownik w danym okresie rozliczeniowym zwraca się do pracodawcy o oddanie przepracowanego czasu w godzinach nadliczbowych, gdzie w tej sytuacji otrzymuje czas wolny w stosunku 1:1, czyli jedna nadgodzina równa jest jednej godzinie czasu wolnego. Drugi wariant, bardziej korzystny dla pracownika, to gdy pracodawca sam udziela pracownikowi czasu wolnego za przepracowane nadgodziny. Wówczas pracownik otrzymuje czas wolny w stosunku 1:1,5 czyli każda jedna nadgodzina równa się 1,5 godziny czasu wolnego. W przypadku gdy w danym okresie rozliczeniowym nie oddany będzie pracownikowi czas wolny za przepracowane nadgodziny, pracodawca obowiązany jest do wypłacenia z tego tytułu dodatkowych pieniędzy dla pracownika.

W równoważnym systemie czasu pracy przekroczenie wymiaru czasu pracy, czyli praca dłużej np. o 2-3 godziny nie jest traktowana jako praca w godzinach nadliczbowych. Równoważny czas pracy ma to do siebie, że jednego dnia pracownik może pracować np. 12 godzin, a drugiego dnia np. 4 godziny. Ważne jest zachowanie doby pracowniczej oraz tygodniowego czasu pracy (o pierwszym pojęciu można przeczytać tutaj). Nie oznacza to, że pracownik nie może otrzymać wynagrodzenia po zakończonym okresie rozliczeniowym za pracę w godzinach nadliczbowych, gdyż może dojść do sytuacji, że pracodawca nie zdoła zachować norm miesięcznych czasu pracy. Wówczas będzie wypłacone wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.

Najtrudniej jest dowieść pracy w godzinach nadliczbowych w zadaniowym systemie czasu pracy. Niemniej uznać należy, że skoro np. obsługa rejonu doręczeń przez listonosza w danym dniu wyczerpuje jego pełny czas pracy, to obsługa połowy dodatkowego rejonu doręczeń winna być traktowana jako praca w godzinach nadliczbowych w wymiarze dodatkowych 4 godzin bez względu na to, ile faktycznie czasu listonoszowi zajęło obsłużenie 1,5 rejonu doręczeń.

Kodeks pracy precyzyjnie określa, że liczba godzin nadliczbowych poszczególnego pracownika nie może przekroczyć 150 godzin w roku kalendarzowym.

Na koniec warto wspomnieć, że ewidencję czasu pracy prowadzi pracodawca, niemniej potwierdzenie rozpoczęcia i zakończenia pracy winien dokonywać osobiście sam pracownik.